Afgelopen vrijdag zat ik met Eva (36) en Kees (54) nog even te praten over Generatie Z. Eva constateert: “Ja, jullie zijn natuurlijk opgevoed met als uitgangspunt: hard werken en niet zeuren, dan kom je er wel!” En alhoewel ik me even oncomfortabel voel om over een kam geschoren te worden met Kees, want hij is tenslotte nog 12 jaar ouder… denk ik wel “F*ck, ze heeft gelijk! Het is essentieel om bewust te zijn van door welke bril je naar de wereld kijkt”. Eerlijk gezegd hebben we alle drie wel momenten dat we ons storen aan het gedrag van jonge mensen, maar ligt dat aan hen of is het onze verwachting? En is die verwachting terecht? En is die verwachting anders bij andere generaties?

Het gesprek ging in essentie niet over het arbeidsethos van Generatie Z, wat bij veel van onze opdrachtgevers wel voer voor discussie is. Het gesprek ging over de juiste manier van communiceren waardoor iedereen enthousiast verantwoordelijkheid neemt. We weten natuurlijk al dat niemand gemotiveerd raakt van dingen moeten, maar GenZ haakt dan gewoon af. En tegelijk moeten er natuurlijk wel gewoon taken worden uitgevoerd. Dus hoe werkt dat dan? Hangt het van welke soort bril je opzet? Veel leidinggevenden hebben zelf kinderen in deze leeftijd en waarschijnlijk worden thuis ook mooie gesprekken gevoerd. Is dat in de context van werk dan anders? En zo ja, hoe komt dat dan?

Mooie aanleiding om eens op een rijtje te zetten wat we weten over communiceren met Generatie Z’ers, want iedereen is primair zelf verantwoordelijk voor zijn eigen communicatie én de respons daarop.

Er zijn nogal wat redenen waarom Generatie Z anders communiceert dan andere generaties. Verschillende oorzaken die op een andere manier hun uitwerking hebben op de jongste generatie werkenden. 

Om Generatie Z aan je te verbinden móet je transparant en eerlijk zijn in je communicatie. Jongeren zijn namelijk voorzichtig en alert - of misschien zelfs wel wantrouwend - door een overload aan prikkels en de verspreiding van Fake News. Ze hebben bewust meegekregen dat er op verschillende manieren wordt geprobeerd om ons te beïnvloeden. Ze hebben meegekregen dat alles bespreekbaar zou moeten zijn. Je zou dus wel kunnen zeggen dat GenZ een extra zintuig heeft ontwikkeld voor onzin, een soort bullshitradar. Als je intenties niet oprecht overkomen haken ze zonder twijfel af. Sterker nog, ze hebben geen enkele moeite om dan over te stappen naar een betrouwbaardere partij. Als ze zich niet serieus genomen voelen, dan denken ze al snel “your loss”, ga ik wel op zoek naar een andere, eerlijke oplossing.

Dat zal een van de redenen zijn waarom GenZ het niet zo heeft op autoriteit. De tijden zijn vervlogen dat je als leidinggevende simpelweg respect krijgt doordat je, het woord zegt het al, leidinggevende bent. In ieder geval niet als dit is op basis van onduidelijke status. We schreven eerder een artikel “Generatie Z en autoriteit”, waarin we drie tips geven om hier als leidinggevende invulling aan te geven. Kort door de bocht zou ik zeggen dat GenZ allesbehalve respectloos is en je hun voor je wint door authentiek te handelen en wat van jezelf te laten zien. 

In Nederland - en heel Europa - groeiden Z’ers op in een tijd van welvaart. Het is de eerste generatie die de wereld niet kent zonder internet. De norm is leven in een 24-uurseconomie met nauwelijks beperkingen. Door de snelle ontwikkeling van technologie is alles binnen handbereik en is deze generatie gewend aan de beste opties. Dus ze zullen ook niet snel genoegen nemen met suboptimale opties! Ze staan constant in contact met anderen, bovendien is op internet iedereen gelijk en mag je alles zeggen. En die drie elementen brengen verwachtingen met zich mee. Veel boomers en pragmatici - zoals ik - weten nog wel dat het een kwartier duurde om een computer op te starten en online te krijgen via een zogenaamde inbelmodem. Waarschijnlijk horen die nu ook het kenmerkende gepingel ergens op de achtergrond. Hoe lang mag het laden van jouw inbox nu nog duren voordat je geïrriteerd bent? Voor Generatie Z moet die frustratie nog veel erger zijn, omdat ze niet eens meer weten dat je soms moet wachten om te kunnen communiceren.

Onze opdrachtgevers verwachten dat elke Z’er met hun nagenoeg aangeboren digitale vaardigheden wel even wegwijs zijn in hun ICT systemen. En dat is ook waar, je kunt als werkgever absoluut je voordeel halen uit hun digitale vaardigheden. Naast dat ze snel wegwijs zijn in user friendly interfaces, zijn ze ook gewend om verschillende schermen tegelijkertijd te gebruiken. En mede daardoor kunnen ze in een veel kortere tijdspanne enorm productief zijn. Er wordt dan ook wel gezegd dat deze generatie wél kan multitasken.

Maar terug naar communicatie; door deze technologische ontwikkelingen verwachten ze dus wel dat de techniek simpel en doeltreffend werkt, dat ze 24/7 toegang hebben én ook vrijwel direct reactie krijgen op hun communicatie. Dus zorg in ieder geval voor communicatiemiddelen die aansluiten bij hun voorkeuren en vaardigheden. Dus een laptop en mobiel zijn geen luxe, een slimme online werkplek voor de hand liggend en dat hun data veilig en altijd beschikbaar is in de cloud voor beide partijen logisch. 

We weten dat van de Z’ers 1% de krant leest, 26% integrale tv kijkt, 45% streaming on-demand services (zoals Netflix, Disney+ en Amazon prime) afspeelt, 67% op Snapchat en TikTok zit, 69% Instagram en maar liefst 96% youtube gebruikt. Hier kan je natuurlijk gebruik van maken bij het bereik van deze doelgroep, maar het zegt ook veel over hun manier van communiceren. Het grootste verschil van social media en online platformen ten opzichte van traditionele media is de mogelijkheid om de interactie aan te kunnen gaan. Door de hoeveelheid informatie beslissen jongeren bovendien binnen 5 seconden of informatie voor hen relevant is. Zorg dus dat je belangrijkste boodschap of trigger direct deelt. Wees oprecht geïnteresseerd en “engageer” je met wat hun bezighoudt. 

Gelukkig wordt persoonlijk (face to face) contact het meest gewaardeerd door Z’ers. Daarna komt videocommunicatie, dus denk aan FaceTime, Microsoft Teams en Zoom in een zakelijk context. Maar ze gebruiken ook eerder YouTube om iets op te zoeken dan Google. Daarna komt wat ik maar texting noem, dus dat omvat alle WhatsApp, Telegram, sms en alle andere varianten van korte berichtjes. Als laatste komt e-mail en bellen. E-mail is natuurlijk relatief traag. En onderling gebruikt Generatie Z het eigenlijk niet, dus hoe doe je dat dan als je gaat werken? Hun mailbox staat niet de hele dag open, en wordt vaak niet frequenter dan één keer per dag gecheckt. Online was er al enige discussie over mijn statement dat GenZ bel-angst heeft. Over hun voorkeur ging dat trouwens niet, omdat eigenlijk iedereen dit wel herkent. Het ging vooral over mijn woordkeuze: is angst niet het woord van de oude generatie, en zou efficiënt niet beter passen? 

Hoe dan ook… als je weet dat bellen en mailen niet hun voorkeur heeft, dan kan je volharden en proberen dit aan te leren. Of je sluit je aan bij de meer passende vormen van communicatie. Ik vind dit trouwens een prachtige metafoor voor meer onderwerpen: ga je GenZ iets aanleren wat wij vertrouwt vinden – maar misschien wel verouderd is –  of moeten wij proberen aan te sluiten bij hun (inmiddels niet meer) vernieuwende aanpak. 

Werken in een ziekenhuis is niet zomaar een baan. Het is een maatschappelijke job waar je de kans krijgt écht iets toe te voegen. Academische en regionale ziekenhuizen zijn hiervoor bezig met een enorme innovatieslag: denk aan zorgrobots, e-consulten, het elektronisch patiëntendossier. Door te digitaliseren en optimaliseren hebben hulpverleners namelijk meer tijd en aandacht voor patiënten. En daar kan jij aan bijdragen.

Die eigen taal is vooral kort en krachtig, waarbij andere generaties het risico lopen om het als lomp te ervaren. We zien overigens hetzelfde bij email. Een opdrachtgever van ons kreeg een mailtje: “Hans, rapport in bijlage. Groeten,” Is dit onbeleefd of gewoon efficiënt? Want als dat rapport gewoon goed is, en dus ook begint met een samenvatting waarin je de essentie snel terug kan vinden, dan heeft Hans waarschijnlijk precies gekregen waar hij om vroeg. En om te illustreren hoe nou het kan komen: je wilt ook niet gaan “okken”; wat betekent dat je alleen maar met “👍🏻” of “ok” reageert.

En het gaat ook verder dan geschreven tekst, verwacht ook de populaire voicemessages. Ik vind het lastig om de juiste emoticons te gebruiken, dus zal vast achter mijn rug om worden uitgelachen. Ik moet vaak grinniken om hun GIF’s, maar heb geen idee waar ze die zo snel vandaan toveren. Ik probeer dan wel weer te experimenteren met korte video’s en video calls. 

Katja vertelt wat haar werk inhoudt: “Ik heb eerst gewerkt met HiX – de software voor het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) van ChipSoft – om de rol van de patiënt binnen het ziekenhuis te versterken. Samen met een team van 15 collega’s heb ik gewerkt aan de opzet en uitrol van een app met behandelinformatie en e-consulten, om beter aan de behoefte van de patiënt te voldoen.” Ze voegt toe: “Ik vind het tof dat deze ontwikkeling is geïnitieerd op verzoek van de overheid, dat maakt dat het extra belangrijk voelt.”

Voor extra punten waardeer je ze voor wie ze zijn, geef je ze liefst instant feedback én vergeet je niet met regelmaat een complimentje te geven. Dat laatste bedoel ik niet aanmatigend, maar ik denk serieus dat Generatie Z gewend is om veel complimenten te krijgen. Ze willen graag gezien worden, net als hun werk. Eigenlijk gaat het niet eens om de complimenten, maar om dankbaarheid te voelen. Dus als dat er niet is van hun leidinggevende, dan gaan ze het ergens anders halen. 

En wat voelt als een open deur, maar voor sommige leidinggevenden toch nog een enorme uitdaging: wees vooral jezelf. Je bent niet alleen je rol of je werk, je bent gewoon een mens met andere verplichtingen. Een mens met sterke kanten, maar ook z’n kwetsbaarheden. Laat het gewoon zien, dat vind GenZ cool.